در سال‌های اخیر تحول دیجیتال به همه حوزه‌های سلامت رسیده است؛ دندانپزشکی هم از این قافله عقب نمانده است. پرونده‌های الکترونیکی بیماران، تصاویر دیجیتال رادیوگرافی، نرم‌افزار دندانپزشکی، سیستم‌های قرائت خودکار، ارتباط با بیمه‌ها، پلتفرم‌های آنلاین نوبت‌دهی و سامانه‌های ابری – همه این ابزارها در مطب‌ها و کلینیک‌ها استفاده می‌شوند. اما هر نوآوری، یک روی تاریک دارد: داده‌هایی که ذخیره، پردازش و منتقل می‌شوند، در معرض تهدیدهای سایبری‌اند.
اگر دندانپزشکی هستید که نرم‌افزار مدیریت مطب، تصاویر دیجیتال یا سیستم ابری دارید، به این فکر کنید: اگر اطلاعات بیماران لو برود، چه هزینه مالی و اعتباری به شما وارد می‌شود؟ اگر دسترسی به پرونده‌ها قفل شود(مثلاً به خاطر باج‌افزار)، چگونه ادامه کار خواهید داد؟
در این مقاله به بررسی عمیق این موضوع می‌پردازیم: اول ضرورت و چالش‌ها، بعد خطرات و تهدیدها، سپس راهکارهای تقویت امنیت و در نهایت پیشنهادها برای مواجهه عملی و عملیاتی. در میانه مقاله، مثالی واقعی را هم می‌آورم که به خواننده کمک می‌کند ابعاد خطر را بهتر درک کند.
اهمیت امنیت سایبری در نرم‌افزارهای دندانپزشکی
چرا نرم‌افزارهای دندانپزشکی هدف جذابی برای هکرها هستند
چند دلیل اساسی باعث می‌شود نرم‌افزارهای دندانپزشکی هدف جذابی برای حملات سایبری باشند:
داده‌های زیاد و حساس
مطب دندانپزشکی معمولاً اطلاعات شناسایی بیماران(نام، آدرس، شماره ملی یا شناسه پزشکی، شماره تماس)، سوابق پزشکی، تصاویر رادیوگرافی، فیش‌های پرداخت، اطلاعات بیمه و غیره را نگهداری می‌کند. این داده‌ها در بازار سیاه بسیار ارزشمندند چرا که ترکیبی از داده سلامت و هویت هستند.ضعف منابع امنیتی در مراکز کوچک
برخلاف بیمارستان‌های بزرگ که تیم امنیت سایبری دارند، بسیاری از مطب‌های دندانپزشکی کوچک فاقد تخصص یا بودجه لازم برای دفاع سایبری قوی‌اند. این نقیصه باعث می‌شود حمله به آنها ساده‌تر باشد.نقص تنظیمات نرم‌افزاری و نبود بروزرسانی
نرم‌افزارها، سیستم‌عامل‌ها و دستگاه‌های پزشکی اغلب نیاز به بروزرسانی دارند. اگر این بروزرسانی انجام نشود، آسیب‌پذیری‌ها باقی می‌ماند و هکرها از آنها سوء استفاده می‌کنند.وابستگی به سیستم دیجیتال در جریان کار مطب
اگر داده‌ها یا سیستم‌ها به‌طور ناگهانی از دسترس خارج شوند، کار مطب فلج می‌شود: نمی‌توان نوبت گذاشت، پرونده بیمار را دید، تصاویر رادیوگرافی را بررسی کرد یا نسخه‌ای صادر کرد.تعهدات قانونی و حقوقی
در بسیاری از کشورها، قوانین حفظ محرمانگی داده‌های سلامت (مثل HIPAA در ایالات متحده) وجود دارد و نشت داده‌ها می‌تواند جریمه‌های سنگین و دعاوی حقوقی به همراه داشته باشد.
به این ترتیب، امنیت سایبری صرفاً یک موضوع فنی نیست بلکه از لحاظ اخلاقی، مالی و عملی حیاتی است.
چالش‌های ویژه در حوزه دندانپزشکی
در حوزه دندانپزشکی، چند چالش ویژه وجود دارد که امنیت را پیچیده می‌کند:
دستگاه‌های پزشکی متصل: دستگاه‌هایی مثل دیجیتال سنسورها، رادیوگرافی دیجیتال یا CBCT ممکن است به شبکه وصل باشند. اگر آنها به‌درستی ایمن نشوند، نقطه نفوذ شوند.
نرم‌افزارهای جانبی متعدد: ممکن است نرم‌افزارهای مدیریت بیمه، ارتباط با آزمایشگاه، ارتباط با سیستم‌های دولتی یا بانک‌ها، همگی به سیستم متصل باشند و سطح حمله را افزایش دهند.
تغییر زیاد کادر و پرسنل: مطب‌ها ممکن است پرسنل متعددی داشته باشند که دسترسی‌های متفاوتی می‌خواهند؛ مدیریت دقیق دسترسی دشوار است.
محیط غیر متمرکز: برخی کلینیک‌ها در نقاط مختلف یا با شعب متعدد کار می‌کنند؛ هماهنگی امنیتی بین شعب حساس است.
مقالات مرتبط : نرم افزارهای کاربردی برای دستیاران دندانپزشک: راهنمای جامع
تهدیدات و خطرات اصلی در نرم‌افزارهای دندانپزشکی
در این بخش، به مهم‌ترین تهدیداتی که نرم‌افزارهای دندانپزشکی را هدف می‌گیرند، می‌پردازم، با توضیح هر تهدید و برخی نمونه‌ها.
1. باج‌افزار (Ransomware)
یکی از خطرناک‌ترین حملات، باج‌افزار است که فایل‌های سیستم را رمزگذاری کرده و دسترسی به داده‌ها را قفل می‌کند. مهاجم پس از رمزگذاری، از شما می‌خواهد مبلغی(معمولاً به ارز دیجیتال) بپردازید تا کلید رمزگشایی ارسال شود.
در مراکز سلامت، این حملات بسیار مخرب هستند چون دسترسی به پرونده بیماران حیاتی است. بسیاری از مطب‌ها پس از حمله باج‌افزاری، مجبور شده‌اند کل سیستم را خاموش کنند یا فایل‌های پشتیبان قدیمی را بارگذاری نمایند.
بیش از ۳۰٪ از حملات سایبری به دلیل آسیب‌پذیری‌های نرم‌افزاری به وجود آمده‌اند؛ یعنی اگر به‌روزرسانی‌ها به موقع اعمال شوند، بخش عمده‌ای از حملات جلو‌گیری می‌شود.
در دندانپزشکی، یکی از گزارش‌ها از صنعت سلامت عنوان می‌کند که میانگین دوره توقف بعد از حمله باج‌افزاری در مراکز سلامت اکنون بیش از ۲۰ روز است.
2. فیشینگ (Phishing) و مهندسی اجتماعی
در این روش، مهاجم با ارسال ایمیل یا پیام جعلی، پرسنل را فریب می‌دهد تا لینک مخرب را کلیک کنند یا اطلاعات ورود(نام کاربری و رمز) را وارد کنند. سپس مهاجم به شبکه مطب وارد می‌شود.
فیشینگ نقطه شروع بسیاری از حملات بزرگ‌تر است. حتی اگر هکر نتواند بلافاصله رمز عبور را دزدیده باشد، ممکن است رمز عبور مدیر را بگیرد یا دسترسی به سیستم ایمیل را به دست آورد.
در بررسی «Top 5 Cybersecurity Threats Facing Dental Practices» یکی از تهدیدهای مهم، همین فیشینگ برشمرده شده است.
3. تهدیدات داخلی (Insider Threats)
گاهی خطر از درون است — کارکنان نگران، ناراضی یا صرفاً بی‌دقت می‌توانند با حذف فایل‌ها، کپی کردن داده‌ها یا دادن دسترسی غیرمجاز، امنیت را به خطر اندازند.
مثلاً پرسنلی که دسترسی گسترده دارد، ممکن است داده‌ها را در فلش‌مموری کپی کند و هنگام ترک شغل، آنها را با خود ببرد. یا کسی ممکن است رمز عبور خود را روی کاغذ بچسباند و شخص دیگری استفاده کند.
4. نقص پچ‌ها و بروزرسانی‌ها (Unpatched Software)
نرم‌افزارها و سیستم‌عامل‌ها دائماً بروزرسانی امنیتی دریافت می‌کنند. اگر آنها را نصب نکنید، سیستم شما آسیب‌پذیر باقی می‌ماند. طبق تحقیقات، بسیاری از حملات سایبری از ضعف‌های شناخته شده استفاده می‌کنند که هنوز بروزرسانی نشده‌اند.
5. دسترسی از راه دور و نقاط دسترسی جانبی
اگر پرسنل یا تأمین‌کنندگان نرم‌افزاری بتوانند از راه دور به شبکه شما متصل شوند، آن اتصال می‌تواند به نقطه ورود برای مهاجمان تبدیل شود. ارتباط با آزمایشگاه، شرکت بیمه یا خدمات پشتیبانی نرم‌افزاری – اگر امن نباشند – خطرآفرین‌اند.
همچنین، استفاده از شبکه وای‌فای نامناسب، دستگاه‌های متصل به شبکه(مثل چاپگرها، دوربین‌های IP) که امنیت ضعیفی دارند، می‌تواند راهی برای نفوذ باشد.
6. دستکاری دستگاه‌های پزشکی (Medical Device Hijack / MedJack)
دستگاه‌های پزشکی متصل به شبکه، اگر آسیب‌پذیر باشند، می‌توانند به دروازه‌ای برای هکرها تبدیل شوند. مثلاً دستگاه‌های رادیوگرافی دیجیتال یا سنسورهای داخل مطب ممکن است سیستم‌عامل قدیمی داشته باشند که وصله امنیتی برای آنها منتشر نشده است. در این حالت، هکر می‌تواند از دستگاه به شبکه عمومی حمله کند. این نوع حمله به عنوان MedJack شناخته می‌شود.
7. نشت داده‌ها و افشای اطلاعات (Data breach)
اگر به هر دلیل هکر دسترسی به پایگاه داده بیابد، می‌تواند داده‌ها را کپی و جایی منتشر کند. این نشت می‌تواند عواقب حقوقی و مالی شدیدی داشته باشد.
برای مثال، در سال ۲۰۱۸، در سامانه سلامت سنگاپور، داده‌های ۱٫۵ میلیون بیمار به سرقت رفت؛ علتش ضعف در آموزش پرسنل و تأخیر در وصله‌گیری سیستم گزارش شد.
یک مثال تجربی واقعی از کلینیک دندانپزشکی
برای اینکه ابعاد خطر را ملموس‌تر کنیم، اجازه دهید یک مثال واقعی (یا شبه‌واقعی ولی مستند) را بررسی کنیم:
کلینیک دندان‌هوش (نام فرضی) در شهری متوسط، تقریباً ۳ دستگاه رادیوگرافی دیجیتال، نرم‌افزار مدیریت مطب، سیستم ابری تصاویر و اتصال به شرکت بیمه دارد. پرسنل آن ۵ نفر است و دسترسی‌ها به نرم‌افزار تقریباً آزاد است.
روزی یکی از منشی‌ها یک ایمیل دریافت می‌کند که ظاهراً از شرکت بهداشت منطقه است و اعلان «بروزرسانی فوری نرم‌افزار مدیریت بیمه» دارد. ایمیل شامل یک لینک است. او روی لینک کلیک می‌کند و فایل ضمیمه را دانلود می‌کند. در عرض چند ساعت، سیستم مطب قفل می‌شود و هشداری ظاهر می‌شود که: «داده‌ها رمزگذاری شده‌اند، اگر تا ۷۲ ساعت مبلغ باج پرداخت نشود، کلید از بین می‌رود.»
چون کلینیک پشتیبان‌گیری آفلاین منظم نداشت(فقط بکاپ محلی روی همان سرور) و راهکار مقابله نداشت، مجبور می‌شود باج را بپردازد(که مبلغ قابل توجهی بود). در همین زمان، روند کار مطب متوقف شد، بیماران نگران شدند و علاوه بر هزینه مالی، اعتبار مطب آسیب دید.
پس از آن، کلینیک مجبور شد هزینه حرفه‌ای امنیت را بپردازد، سیستم را بازسازی کند و ماه‌ها زمان صرف کند تا اعتماد بیماران را بازگرداند.
این مثال، اگرچه فرضی است، اما بسیار شباهت دارد به مواردی که در حوزه سلامت گزارش شده‌اند و نشان می‌دهد که حتی یک کلیک اشتباه می‌تواند فاجعه‌آفرین باشد.
راهکارها و استراتژی‌های تقویت امنیت
حالا که با تهدیدها آشنا شدیم، وقت آن است که به راهکارهای مؤثر بپردازیم. این راهکارها را می‌توان در سه لایه کلی تقسیم کرد: تکنیکی، مدیریتی و انسانی.
1. راهکارهای فنی و تکنیکی
رمزنگاری داده
هر داده حساس(تصاویر، پرونده پزشکی، اطلاعات بیمه) باید در حالت «در حال استراحت» (at rest) و «در حال انتقال» (in transit) رمزنگاری شود. حتی اگر سیستم هک شود، داده‌ها بدون کلید قابل خواندن نیستند.پشتیبان‌گیری ایمن و جداگانه
بکاپ‌ها باید به‌صورت منظم، از شبکه اصلی جدا(مثلاً به صورت آفلاین یا در فضای ابری امن) و رمزنگاری شده باشند. مهم‌تر اینکه عملیات بازیابی از بکاپ‌ها باید تست شود تا اطمینان حاصل شود همه چیز به درستی بازمی‌گردد.بروزرسانی مرتب و مدیریت پچ‌ها
سیستم‌عامل‌ها، نرم‌افزار مدیریت مطب، نرم‌افزار دستگاه‌های پزشکی و هر قطعه نرم‌افزاری دیگر باید به‌محض ارائه وصله‌های امنیتی، بروزرسانی شوند. توصیه می‌شود بروزرسانی خودکار فعال باشد.
تحقیقات نشان می‌دهد که ۳۲٪ حملات سایبری از آسیب‌پذیری‌های شناخته‌شده‌ای استفاده می‌کنند که هنوز پچ نشده‌اند.فایروال‌ها، سیستم تشخیص نفوذ و سیستم پیشگیری نفوذ (IDS/IPS)
برای نظارت بر ترافیک شبکه و تشخیص فعالیت مشکوک، ابزارهای IDS/IPS کاربردی هستند و فایروال‌ها شبکه را در برابر دسترسی غیرمجاز محافظت می‌کنند.کنترل دسترسی مبتنی بر نقش (Role-Based Access Control, RBAC)
هر شخص در مطب باید فقط به اطلاعات و عملکردهایی دسترسی داشته باشد که برای شغلش ضروری است. دسترسی عمومی به داده‌ها باید محدود باشد.احراز هویت چندعاملی (MFA / 2FA)
ورود به سیستم(به نرم‌افزار مطب، بانک، پلتفرم ابری) باید با حداقل دو فاکتور امنیتی همراه باشد(مثلاً رمز عبور + کد پیامکی یا اپ احراز هویت) یا از روش های امن دیگری مانند اثرانگشت برای ورود استفاده شود.نظارت و لاگینگ (Logging & Monitoring)
سیستم‌ها باید فعالیت کاربران و تغییرات حساس را ثبت کنند(مثلاً ورودهای ناموفق، تغییر حساب‌ها). این رفتارها باید تحلیل شود و هشدارهایی برای فعالیت‌های مشکوک تنظیم گردد.آزمون نفوذ و ارزیابی امنیتی
به‌صورت دوره‌ای، با کمک متخصصان امنیت یا شرکت‌های ثالث، نفوذ به سیستم‌ها امتحان شود تا نقاط ضعف کشف و رفع گردند.ایزوله کردن بخش‌های حیاتی شبکه
شبکه داخلی مطب(برای دستگاه‌ها و سرورها) باید از شبکه عمومی(مثلاً وای‌فای مراجعین) جدا شود. استفاده از VLAN یا شبکه مجزا توصیه می‌شود.امن‌سازی دستگاه پزشکی متصل
اگر دستگاه‌هایی مانند رادیوگرافی دیجیتال به شبکه وصل هستند، اطمینان حاصل شود که سیستم‌عامل آنها بروز و دسترسی مستقیم به آنها محدود است تا اجازه داده نشود دستگاه‌ها نقطه ورود به شبکه شوند.امنیت در ارتباط با سرویس‌دهندگان ثالث
تأمین‌کنندگان نرم‌افزار، آزمایشگاه‌ها، بیمه‌ها و شرکت‌های خارجی که به سیستم مرکز متصل هستند، باید تعهدات امنیتی داشته باشند.
2. راهکارهای مدیریتی و سازمانی
سیاست‌های امنیتی کتبی
باید سیاست‌های حفاظت داده، دسترسی، پشتیبان‌گیری، بازیابی حادثه و استفاده از دستگاه‌ها در داخل مطب نوشته و به تصویب رسیده باشند.ارزیابی ریسک دوره‌ای
باید به‌صورت منظم بررسی شود که کجا داده‌ها ذخیره می‌شوند، چه کسانی به آن دسترسی دارند، چه نقاط ضعف ممکن است وجود داشته باشد و سناریوهای حمله بررسی شوند.پروتکل پاسخ به حادثه (Incident Response Plan)
اگر نفوذی رخ دهد، باید مشخص باشد چه کسانی مسئول‌اند، چه مراحلی باید انجام شود(قرنطینه، بازیابی، اطلاع‌رسانی به مراجع حقوقی و بیماران، بررسی علت) و چه ابزارهایی در دسترس‌اند.بیمه امنیت سایبری (Cyber Liability Insurance)
بیمه‌ای باشد که پوشش جبران خسارت ناشی از نفوذ، افشای اطلاعات، هزینه قانونی، اطلاع‌رسانی به بیماران و توقف کسب‌وکار را داشته باشد.بازبینی و قرارداد با تأمین‌کنندگان
هر تأمین‌کننده نرم‌افزاری یا سخت‌افزاری که به سیستم دسترسی دارد، باید الزامات امنیتی را رعایت کند و قراردادهای واضح در خصوص حفظ محرمانگی و امنیت داده‌ها داشته باشد.بودجه امنیت سایبری اختصاصی
بخشی از بودجه سالانه مطب باید به امنیت اختصاص یابد(سخت‌افزار، نرم‌افزار، آموزش‌ها، پشتیبانی و نگهداری).
3. راهکارهای انسانی و آموزش
آموزش مرتب کارکنان
کارکنان باید آموزش ببینند چگونه ایمیل‌های فیشینگ را تشخیص دهند، لینک مشکوک را باز نکنند، رمز عبور قوی بسازند و کار با سیستم را امن انجام دهند. این آموزش باید تکرار شود(مثلاً دوره‌ای یا ماهانه).تمرین و شبیه‌سازی حمله
گاهی شبیه‌سازی حملات فیشینگ یا سناریوهای نفوذ انجام شود تا ضعف‌های پرسنل شناسایی شده و واکنش‌ها تمرین شوند.تقسیم مسئولیت‌ها و تفکیک وظایف
همکاران نباید قدرت کنترل کل سیستم را داشته باشند. تفکیک وظایف باعث می‌شود اگر یکی اشتباه کند، آسیب محدود شود.فرهنگ امنیتی
امنیت به فرهنگ مطب تبدیل شود؛ پرسنل باید احساس کنند امنیت داده‌ها بخشی از کار روزانه است، نه بار اضافی.
مقالات مرتبط : نرم افزار مدیریت پرونده بیماران در دندانپزشکی
چالش‌ها و ملاحظات خاص در پیاده‌سازی
هرچند راهکارهای بالا رهنمودهای قوی هستند، اما در عمل چند چالش وجود دارد:
هزینه و منابع محدود: بسیاری از مطب‌ها نمی‌خواهند هزینه زیادی برای امنیت بدهند. باید راهکارهایی با هزینه متعادل انتخاب شود.
مقاومت پرسنل به تغییر: بعضی افراد ممکن است تغییرات را مزاحمت بدانند، به‌خصوص اگر کارشان سخت‌تر شود. نیاز است مدیریت تغییر و پشتیبانی خوب باشد.
تطابق با مقررات محلی: قوانین حریم خصوصی و حفاظت داده در کشور ممکن است متفاوت از قوانین جهانی باشد(مثلاً GDPR در اروپا، قانون شخصی‌سازی داده در ایران یا قوانین سلامت کشورها). باید راهکارها مطابق قوانین محلی باشند.
بروزرسانی مداوم در برابر تهدیدات نوظهور: تهدیدات سایبری مدام تغییر می‌کنند، بنابراین راهکارهای امنیتی نیز باید پویا و به‌روز نگه داشته شوند.
سازگاری با سیستم‌های قدیمی یا دستگاه‌های پزشکی قدیمی: ممکن است دستگاه یا نرم‌افزار قدیمی بخشی از سیستم باشد که بروزرسانی آن دشوار است؛ باید راه‌حل‌های جایگزین(مثلاً گذاشتن آن دستگاه در شبکه جداگانه) در نظر گرفته شود.
پیشنهاد استراتژی اجرایی برای یک مطب دندانپزشکی
در این بخش، پیشنهادی گام به گام برای یک مطب دندانپزشکی کوچک تا متوسط آورده می شود تا بتوان امنیت سایبری را بهبود داد:
تهیه لیست کامل دارایی‌های دیجیتال
همه نرم‌افزارها، سیستم‌ها، دستگاه‌های متصل، مسیرهای ارتباطی و کاربران را فهرست کنید تا بدانید چه چیزی باید محافظت شود.ارزیابی ریسک و اولویت‌بندی تهدیدات
بر اساس فهرست دارایی‌ها، تهدیداتی که احتمال وقوع و تأثیر زیاد دارند را شناسایی کنید. مثلاً ممکن است فیشینگ یک تهدید با احتمال زیاد باشد اما دستگاه پزشکی قدیمی نیز ریسک داشته باشد.طراحی سیاست امنیتی پایه
مقررات مربوط به رمزنگاری، دسترسی، پشتیبان‌گیری، آموزش، پاسخ به حادثه و غیره را به صورت مستند تدوین کنید.انتخاب ابزارها و خدمات مناسب
با توجه به بودجه، انتخاب کنید کدام راهکارها را اول اجرا می‌کنید: مثلاً MFA، رمزنگاری، فایروال، سیستم تشخیص نفوذ.آموزش پرسنل و فرهنگ‌سازی
از ابتدا کارکنان را در جریان بگذارید که چرا این تغییرات لازم است، چگونه انجام می‌شود و نقش آنها چیست. دوره آموزشی اولیه و دوره‌های تکمیلی برگزار کنید.پیاده‌سازی تدریجی و کنترل کیفیت
نه همه چیز را یکباره بگذارید. ابتدا بخش‌های حیاتی را ایمن کنید و سپس به دیگر بخش‌ها برسید. پس از هر مرحله، تست‌ها و ارزیابی انجام دهید.تست نفوذ و بازبینی دوره‌ای
حداقل سالی یک بار(یا حتی نیم‌سالی) یک تست نفوذ انجام دهید و نقاط ضعف را اصلاح کنید.مستندسازی و بازنگری دائمی
هر تغییر، حادثه یا بروزرسانی و قطع و وصل را ثبت کنید. سیاست‌ها را به‌روز نگه دارید و بایدها و نبایدها را بازبینی کنید.تهیه برنامه پاسخ به حادثه و شبیه‌سازی
سناریوهای مختلف – مثلاً باج‌افزار، نشت داده، خرابکاری داخلی — را شبیه‌سازی کنید و واکنش تیم را تمرین دهید.خرید بیمه سایبری مناسب
در نهایت، برای پوشش خسارات ناشی از حملات، بیمه امنیت سایبری مناسب تهیه کنید.
جمع‌بندی و توصیه نهایی
امنیت سایبری در نرم‌افزارهای دندانپزشکی، اگرچه موضوع فنی به نظر می‌رسد، در واقع یک امر حیاتی برای حفظ اعتبار، حفاظت از بیماران و ادامه کار مطب است. بی‌توجهی به آن می‌تواند منجر به باج‌افزار، نشت داده، تعطیلی موقت یا دائمی کسب‌وکار و حتی پیامدهای حقوقی شود.
در سطح کلان، امنیت سایبری باید به عنوان بخشی از فرهنگ مطب تبدیل شود، نه فقط یک «اضافه کاری» که وقتی مشکلی پیش آمد، سراغش برویم.
سؤالات متداول
۱. آیا مطب کوچک من هم هدف حمله قرار می‌گیرد؟
بله. هکرها اغلب به مراکز کم‌دقت یا ضعیف امنیتی علاقه دارند. کوچک بودن به معنای در امان بودن نیست. در واقع، مطب‌های کوچک ممکن است بیشتر خطرپذیر باشند چون بودجه و تخصص کمتری برای امنیت دارند.
۲. آیا اگر از نرم‌افزار ابری (Cloud) استفاده کنم، نیازی به امنیت داخلی ندارم؟
خیر. استفاده از خدمات ابری ممکن است امنیت بیشتری بیاورد اما مسئولیت شما در انتخاب تأمین‌کننده قابل اعتماد، قرارداد امنیتی، رمزنگاری و دسترسی‌ها همچنان باقی است.
۳. اگر باج‌افزار سیستم را قفل کند چه؟ باید باج بدهم؟
پاسخ کلی نیست. اگر بکاپ امن و قابل بازگردانی دارید، بهتر است از بکاپ استفاده کنید نه پرداخت باج. پرداخت باج ممکن است تضمینی برای بازگشت داده‌ها ندهد و قواعد قانونی و اخلاقی نیز دارد. اما اگر گزینه دیگری ندارید، ممکن است موقتاً مجبور شوید پرداخت کنید. داشتن بیمه سایبری و برنامه پاسخ به حادثه می‌تواند راهگشا باشد.
۴. چند وقت یک‌بار باید سیستم را بررسی یا تست نفوذ انجام دهم؟
حداقل سالی یک‌بار تست نفوذ انجام دهید. اما در محیط‌هایی که ریسک بیشتری دارند، نیم‌سالانه نیز مناسب است. همچنین پس از هر تغییر عمده یا افزودن دستگاه جدید، باید ارزیابی امنیتی انجام گیرد.
